کدک Codec و کانتینر Container چیست؟ (راهنمای تخصصی تدوینگرها)

کدک‌ها و کانتینرها از مهم‌ترین مفاهیم پایه در تدوین و فیلمبرداری هستند. وقتی از فشرده‌سازی ویدیو، کیفیت خروجی، سرعت تدوین یا سازگاری فایل‌ها صحبت می‌کنیم، در اصل درباره کدک و کانتینر حرف می‌زنیم. شناخت درست این دو موضوع باعث می‌شود انتخاب‌های بهتری در ضبط، تدوین و خروجی‌گیری داشته باشید.

کدک Codec چیه؟

کدک در واقع روشی برای فشرده‌سازی و رمزگشایی ویدیو، صدا یا تصویر است. وقتی دوربین شما یک فایل ویدیو ضبط می‌کند یا وقتی در پریمیر خروجی می‌گیرید، کدک تعیین می‌کند:

• فشرده‌سازی تصویر چطور انجام شود
• چه مقدار کیفیت کاهش یابد یا حفظ شود
• حجم فایل چقدر باشد
• تدوین آن سنگین باشد یا سبک
• سیستم برای پخش و تدوین چه مقدار توان لازم داشته باشد

کدک‌ها نوعی “ساختار دیجیتال” هستند که محتوای ویدیویی را با الگوریتم‌های مختلف روی صفر و یک ذخیره می‌کنند. کدک‌های معروف: H.264 – H.265 – ProRes – DNxHD – REDCODE

کانتینر Container چیه؟

کانتینر (یا ظرف فایل) ساختاری است که کدک را درون خود نگه می‌دارد. پسوند فایل‌ها همان کانتینر هستند: MP4 – MOV – AVI – MKV – MTS – WAV

کانتینر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• ویدیو (با یک کدک مشخص)
• صدا (ممکن است چند ترک صوتی داشته باشد)
• زیرنویس
• متادیتا (Metadata)

وظیفه کانتینر این است که به نرم‌افزارها بگوید داخل این فایل چه چیزهایی وجود دارد. مثلاً اگر یک فایل MP4 حاوی ویدیو با کدک H.264 و صدا با کدک AAC باشد، کانتینر MP4 این اطلاعات را مدیریت می‌کند.

نکته مهم: برخی کانتینرها (مثل MKV) در پریمیر پرو بدون پلاگین قابل ایمپورت نیستند، اما کانتینرهای MP4 و MOV تقریباً در همه نرم‌افزارهای تدوین باز می‌شوند.

نحوه بیان کدک و کانتینر

در دنیای تدوین معمولاً افراد به کانتینر می‌گویند "فرمت". مثلاً می‌گویند:

• «ویدیو MP4 دارم» (درست: کانتینر MP4)
• «کدک MP4» (غلط، اما رایج)
• «فرمت MOV» (درست: کانتینر MOV)

از نظر فنی بهتر است بگوییم:

Container: MP4
Codec inside: H.264

ولی چون بسیاری از تدوینگرها با اصطلاح کانتینر آشنا نیستند، گفتن فرمت نیز قابل قبول است.

کدک‌ها و فرمت‌های رایج

صدها کدک وجود دارد، اما رایج‌ترین‌ها در تدوین حرفه‌ای این‌ها هستند:

• H.264
  پرکاربردترین کدک دنیا. حجم کم، کیفیت مناسب، مناسب ضبط دوربین‌های DSLR، موبایل، ویدیوهای اینستاگرام و یوتیوب.
• H.265 (HEVC)
  نسخه جدیدتر H.264 با فشردگی بیشتر. حجم کمتر، کیفیت بهتر، اما بسیار سنگین‌تر برای تدوین.
• ProRes
  کدک حرفه‌ای اپل. کم‌فشرده، بسیار سریع در تدوین، مناسب فاینال‌کات و پریمیر. فشرده‌سازی کم → کیفیت بالا → پخش روان.
• DNxHD / DNxHR
  نسخه حرفه‌ای اوید Avid. مشابه ProRes و برای تدوین فوق‌العاده مناسب.
• REDCODE RAW (R3D)
  کدک RAW مخصوص دوربین‌های RED. کیفیت بسیار بالا و مناسب پروژه‌های سینمایی.

کانتینرهای مهم

• MP4
  رایج‌ترین کانتینر جهان. برای H.264 و H.265 عالی است. تقریباً در همه دستگاه‌ها قابل پخش.
• MOV
  ساخته اپل. بهترین انتخاب برای ProRes. در تدوین بسیار سریع‌تر از MP4.
• AVI
  قدیمی اما بسیار سازگار. هر نرم‌افزاری آن را باز می‌کند.
• AVCHD / MTS
  ساخته سونی و پاناسونیک. به دلیل فشردگی زیاد، تدوین سنگین‌تری دارد.
• CinemaDNG
  کانتینر RAW برای سینما. پشتیبانی از فایل‌های فشرده/غیرفشرده، مناسب پروژه‌های حرفه‌ای.

لینک مفید : معرفی ادوبی Adobe - نرم‌افزارها

کدک‌های مناسب تدوین فیلم

رایج‌ترین اشتباه تدوینگرها خرید سیستم یا لپ‌تاپ بدون توجه به کدک‌هایی است که قرار است با آن‌ها کار کنند. چرا؟ چون کدک‌ها مستقیماً روی:

• سرعت تدوین
• میزان لگ تایم‌لاین
• فشار روی CPU
• سازگاری با نرم‌افزار

تأثیر دارند.

نکته بسیار مهم:

• فایل‌های ProRes و MOV روی سیستم‌های اپل فوق‌العاده سریع اجرا می‌شوند.
• فایل‌های H.264 و H.265 چون فشرده‌اند، بیشترین فشار را روی CPU می‌گذارند.
• فایل‌های RAW مانند R3D یا BRAW نیازمند سخت‌افزار قوی و GPU مناسب هستند.

به همین دلیل است که بسیاری از تدوینگرها ابتدا ویدیو خام (H.264 یا H.265) را به ProRes تبدیل می‌کنند تا تدوین روان‌تر شود.

سوالات پرتکرار